In een wereld die continu verandert, en waarin we steeds meer organisaties steeds mooiere innovaties zien realiseren, is het soms nuttig om een vooruitblik naar de toekomst te doen. In een serie interviews spreekt Motion10 met een aantal visionairs op het gebied van data en innovatie, met als rode draad één centrale vraag: hoe ziet het werken en leven in organisaties er over tien jaar uit?
Vincent Everts is Trendwatcher bij Midas Consultancy, CEO bij Electric Driving Consultancy en Founder van IncrowdApp. Hij is een veelgevraagde spreker op het gebied van trends en innovatie. Met zijn achtergrond in natuurkunde, business management, economie en politieke wetenschappen heeft hij een indrukwekkende carrière van leiden, begeleiden, vooruitkijken en adviseren op zijn conto. Vincent is initiatiefnemer van het jaarlijkse Blockchain Innovation Congres in Amsterdam, het grootste congres in Europa op dat gebied.
Ik sprak met Vincent over zelfsturing, een onbetwistbare en veilige digitale identiteit, coachend leiderschap, toekomstig banenverlies door AI en een Universeel Basis Inkomen als mogelijke oplossing.
In de komende vijf jaar worden mensen, teams, organisaties en systemen dankzij slimme technologie steeds meer zelfsturend. Dat is de visie van Vincent Everts. Iedereen krijgt via slimme digitale authenticatie toegang tot alle cloud informatie die je nodig hebt om gedecentraliseerd besluiten te nemen. Het platform Zelfsturing.IT waarvan Vincent de inspirator is, heeft tot doel om de ontwikkeling van zelfsturing te bevorderen – zowel op de weg als in organisaties.
In het kort
“Managers moeten het stuur loslaten. Als je gelooft dat de toekomst zelfsturend is, dan moeten mensen zelf uitvinden wat ze willen gaan doen.”
Vincent ziet Zelfsturing als de belangrijkste trend voor de komende tien jaar en heeft met Zelfsturing.IT als doel Nederland voor te laten lopen op het gebied van zelfsturing. Het platform is gerealiseerd in samenwerking met vijf partners waaronder de Volksbank, Connecting Mobility (samenwerkingsprogramma van Rijkswaterstaat) en Betaalvereniging Nederland (iDIN).
Vincent voegt de daad bij het woord. Onze interviewafspraak werd op het laatste moment omgezet naar een rijdend interview, in een zelfsturende Tesla. Dat maakte het gegeven van het ‘loslaten van het stuur om meer zelfsturing te kunnen ervaren’ ineens heel tastbaar.
Ik vroeg Vincent hoe hij verwacht dat de manier waarop organisaties waarde toevoegen de komende tien jaar zal veranderen. Vincent: “We hebben heel veel centralisatie gezien de laatste decennia. Winner takes all. Overal heb je gezien dat die bedrijven steeds groter en centraler worden.
Wat ik hoop is dat die nieuwe technologie ervoor gaat zorgen dat mensen veel meer zelf kunnen doen, teams meer zelfsturend worden en ICT veel meer ondersteunend wordt.”
“Wat ik denk dat er bij komt de komende jaren, is de digitale identiteit. Bewijs jij maar eens dat je bent wie je zegt dat je bent. Ik ben voor mezelf eens gaan kijken; ik log op 315 plaatsen in met mijn Facebook-gegevens. Op 250 plaatsen doe ik het met Twitter, op 100 plaatsen doe ik het met Google. Ik heb nog ongeveer 300 sites of apps waar ik inlog met de combinatie username/password. Dus in totaal heb ik 1000 identiteiten. En eigenlijk weet niemand zeker wie ik ben. Het is een low-trust gegeven.
Als je informatie wilt uitwisselen met iemand, dan wil je eigenlijk een makkelijke, betrouwbare identiteit hebben. Die identiteit kan door verschillende partijen geleverd worden. Dat kan de overheid zijn, Estland is een heel mooi voorbeeld daarvan. Die hebben een fantastische digitale identiteit die iedereen gebruikt.”
“Estland is een heel mooi voorbeeld daarvan. Die hebben een fantastische digitale identiteit die iedereen gebruikt.
“Of die identiteit kan door de banken geleverd worden. Dat heb je in Finland; daar gebruikt iedereen het banksysteem. Daarmee kun je overal inloggen, ook op de Finse versie van Bol.com. Jij hebt dan de controle, ook over welke informatie de bank geverifieerd mag doorgeven. Bijvoorbeeld ‘Ja, ik ben achttien jaar of ouder’.
Maar het kan ook zijn dat een niet-gecentraliseerde instantie die digitale identiteiten gaat vastleggen, en dat kan met blockchain. En dan kan ik zeggen: die partij mag dit van mij weten, die partij mag ook mijn postcode weten, en een derde partij mag ook mijn CV zien.
Dat is iets waarvan ik zie dat de blockchain er op een belangrijke manier aan bij kan dragen.”
“We zijn het er allemaal over eens in Nederland: manager zijn, daar kies je vaak niet voor en je leert er meestal ook niet voor. Het CBS heeft berekend dat er 2,7 miljoen managers zijn. En er zijn zo’n zes á zeven miljoen mensen die werken. Wat een crime. En het is een crime om manager te zijn: je moet bepalen wat mensen gaan doen! En het is ten slotte ook nog een crime om een manager te hebben, want die manager komt altijd veel te laat met bijsturen.
Managers moeten het stuur loslaten. Als je gelooft dat de toekomst zelfsturend is, dan moeten mensen zelf uitvinden wat ze willen gaan doen. Dat wordt waarschijnlijk erg complex in een organisatie.
Wanneer je veel meer gedecentraliseerde besluitvorming hebt in organisaties, zul je zien dat mensen ook veel meer hun eigen werk gaan inrichten. Maar dat betekent dan nog altijd dat ze allerlei resources, zoals geld en mensen nodig hebben. Dan moeten ze ook op één of andere manier aantonen wat voor nut hun activiteiten eigenlijk hebben. En dat zal anders zijn dan het per kwartaal eens uitleggen aan een manager. Dat zal veel meer continu zijn.
Coachend leiderschap wordt daarmee belangrijk. Ik ben heel benieuwd of die manager inderdaad sterk de richting moet bepalen. Bij Netflix krijg je geen manager en een baan: ze kijken of jij past bij Netflix, en dan moet je op een gegeven moment zelf een baan gaan definiëren. Je moet zelf bepalen wanneer je op vakantie gaat, en hoeveel je gaat investeren. Je krijgt allerlei resources tot je beschikking, maar als je een bepaalde hoeveelheid resources wilt gebruiken dan eisen ze wel dat je aan bepaalde personen advies vraagt.”
Ik vroeg Vincent welke vaardigheden we dan in de toekomst nodig hebben om succesvol te kunnen zijn.
“Mijn kinderen, die zitten op de Steve Jobs school. En daar is zelfsturing gewoon essentieel. De kinderen moeten zelf doelen kiezen. Zelf bepalen wat ze willen leren, en in welk tempo. De overheid zegt; we willen dat je deze 1500 doelen leert. Nou, als je een beetje gemotiveerd bent dan leer je die 1500 doelen wel in twee jaar. Dan heb je nog vier jaar over in het basisonderwijs. Dan kun je dus hele andere skills gaan leren.
We hebben 21st century skills nodig. We moeten bijvoorbeeld leren omgaan met andere mensen. We moeten leren omgaan met slimme dingen en met computers. Die computers worden ook steeds intelligenter.
Aan de menselijke kant moet je meer zelfsturend worden. Wat wil ik leren? Wat wil ik kunnen? Wat wil ik eigenlijk bijdragen en wat wil ik bereiken? En als je dan later een baan krijgt, en iemand zegt: “Hé, goh, wat ben jij een leuke persoon. Ik ben benieuwd wat je gaat doen in het bedrijf!” Dan moet je dat zelf kunnen invullen. Je gaat eerst het bedrijf leren kennen, dan weet je wat ze doen, en dan ga je bekijken; wat kan ik doen om deze organisatie naar de volgende stap te helpen?”
“We hebben nu techniek die kan begrijpen wat mensen denken. Die kan ‘natural language’ verwerken. Die begrijpt hoe jij je voelt als werknemer, als klant, als leverancier. Ik verwacht dat heel veel breinfuncties zullen worden overgenomen door dat soort algoritmes.
Ik kwam Jim Stolzen tegen, die is een uitzendbureau begonnen voor algoritmes. Die kun je gewoon inhuren!
Ik denk daarom dat het op zich goed is dat er steeds meer wordt nagedacht over oplossingen, zoals een UBI [Universal Basic Income, red.]. Veel mensen zeggen: ‘Zo’n dramatische toekomst met verlies van heel veel banen hebben we eerder voorspeld, zoals bij de industriële revoluties hiervoor. Maar zij zien één belangrijk feit over het hoofd. Met de technologische innovatie van vandaag de dag gebeurt het voor het eerst in de geschiedenis dat niet alleen manuele, maar ook breinfuncties worden weg-geautomatiseerd. Dus functies en werk waar iemand over nadenkt.
Banen zoals vrachtwagenchauffeur of taxichauffeur zullen naar alle waarschijnlijkheid binnen een jaar of twintig verdwijnen. Dat is al ongekend. Maar daarnaast moeten nu ook de juristen, accountants, software-developers en zelfs medisch specialisten zich serieus gaan afvragen wat ze binnen enkele decennia nog voor meerwaarde toe kunnen voegen. Daarin voorzie ik een groot probleem. En ik zie ook dat er een groot gat zal ontstaan tussen de onderklasse en de middenklasse.”
“De ongelijkheid is nu al gigantisch toegenomen. Er zijn wereldwijd bakken met mensen onderaan de samenleving die laagbetaald werk doen. In Amerika is die groep veel groter dan bijvoorbeeld hier. Aan de andere kant; de groep met high-end banen, die is ook flink gegroeid. Maar de middenklasse, die bestaat nu uit zo’n 30% van de mensen, en wordt steeds kleiner. Dat heeft te maken met automatisering. Hoe meer je merkt dat je dingen met minder mensen kunt doen, hoe beter het is. Want je hebt minder fouten, en het wordt steeds goedkoper. Dus: straks wordt werk een privilege.
Wat betekent het, als werk, met alle leuke dingen die daar bij horen – sociale contacten, dingen uitproberen, een bepaalde status – straks schaars is?
Wat gaan we doen als iedereen straks graag wil werken? Dan gaat de prijs van werk natuurlijk ook omlaag.
Wat betekent het als we bewegen richting een wereld waar over 20 jaar 50% van de mensen werkt, en 50% van de mensen een UBI heeft? Daar moeten we als maatschappij over na gaan denken. Om een manier te vinden waarop die mensen alsnog het gevoel hebben dat ze nuttig kunnen zijn. Sommige mensen zullen heel waardevolle dingen kunnen doen middels betaalde arbeid, sommigen met niet-betaalde arbeid.
Dat gaan verschillende samenlevingen verschillend oplossen. In Amerika zullen de rijken veel meer van de rijkdom die gegenereerd wordt pakken, en de armen zullen voor een appel en een ei nog kunnen werken. In Nederland zullen we dat veel netter en socialer oplossen: een robotbelasting hier, belasting op software daar. En dan het BNP verdelen op een manier dat je je niet hoeft te schamen dat je bij dit land hoort.”